Методическая копилка - ГУО «Ясли-сад № 3 г. Старые Дороги»
ГУО «Ясли-сад № 3 г. Старые Дороги» | Декабрь 09, 2018,16:35
“ДАЛУЧЭННЕ ДАШКОЛЬНІКАЎ ДА ЖЫВОГА СЛОВА ФАЛЬКЛОРУ”
Мастацка-маўленчая дзейнасць - асноватворная дзейнасць ў працэсе выхавання ў дзяцей любасці да роднай мовы, фарміравання ў іх чуйнасці да выразна-выяўленчых моўных сродкаў, развіцця адпаведнай моўнай здольнасці. Паўнацэннае маўленчае развіцц? дзіцяці без апоры на жывое слованарода немагчыма. Развіцц? ў дзяцей дашкольнага ўзросту чуцця даўспрымання вобразнага ладу фальклорных твораў фарміруе іх уменневыкарыстоўваць выразна-выяўленчыя сродкі ў сваім маўленні з першыхгадоў жыцця. Старэйшыя дашкольнікі, што выхоўваюцца ва ўстановедашкольнай адукацыі з рускім моўным рэжымам імкнуцца навучыццаразмаўляць на беларускай мове не толькі правільна, але і па-мастацкупрыгожа, вобразна. Выхаванне ў дашкольнікаў успрымання твораўфальклору спрыяе авалодванню выхаванцамі вобразнасцю звязнагамаўлення. Мова твораў фальклору - гэта і змест, і сродак выхавання і навучання дзіцяці роднай мове, яе выразнасці. Моўны матэрыял для развіцця выразнасці беларускага маўлення павінен вызначацца пэўным багаццем як з лінгвістычнага, так і з педагагічнага пункту гледжання. Найлепшым яго узорам з'яўляюцца творы вуснай народнай творчасці, якія выступаюць не толькі як універсальная педагагічная сістэма навучання дашкольнікаў выразнасці маўлення, але і найбольш даступная для дзіцяці форма духоўнасці, праз якую яно дачыняецца да мастацкіх вытокаў беларускай мовы. Мастацтва слова ?сць мастацка-вобразная форма пазнання. Менавіта шляхам азнаямлення дзяцей з беларускім фальклорам можна найбольш л?гка і хутка далучыць іх да паглыбленага разумення вобразнага багацця роднай мовы, неабходнага для самавыражэння асобы; садзейнічаць узбагачэнню духоўнага свету кожнага выхаванца. Крыніцай фарміравання мастацка-маўленчай здольнасці з'яўляюцца творы беларускага і рускага фальклору, эмацыянальна-вобразныя зносіны, арганізаваныя на аснове параўнання фальклорных твораў. Засваенню дзецьмі на ўзроўні чуцця выразнага багацця беларускай мовы спрыяе наяўнасць блізкароднасных паралелей фальклорных твораў рускага і беларускага народаў. Разуменне тэксту звязана з фанетычным афармленнем, граматычнай пабудовай выказвання, але ў асноўным вызначаецца ступенню авалодвання лексікай, якой напоўнены гэты тэкст. Супастаўленне сюжэтаў блізкароднасных твораў дапамагае звярнуць увагу дзіцяці на адметнасць мастацкіх сродкаў кожнага з іх, параўнаць вобразныя словы і трапныя выразы ў паралельных мастацкіх тэкстах. Важнай умовай авалодання выразнасцю беларускага маўлення з'яўляецца параўнанне выразна-выяўленчых сродкаў рускай і беларускай мовы, што садзейнічае асэнсаванню і выкараненню памылак інтэрферэнцыі.
Педагогі дашкольнай установы з'яўляюцца для дзіцяці праваднікамі ў цудоўны свет фальклору. У сувязі з гэтым ім пажадана добра ведаць творы вусна-паэтычнай творчасці для дзяцей, у кожнай узроставай групе дашкольнай установы неабходна стварыць цэнтры маўленчай актыўнасці, у якія ўваходзяць кніжныя куткі, дзе выстаўлены для дзяцей лепшыя ўзоры вусна-паэтычнай творчасці двух братніх народаў. Разам з тым каб данесці да дзіцяці жывое і гаваркое народнае слова, маўленне педагога павінна вызначацца такімі камунікатыўнымі якасцямі, як правільнасць, дакладнасць, лагічнасць, чысціня, выразнасць, багацце (разнастайнасць), слушнасць.
Эмацыянальна-вобразныя зносіны педагога з дзецьмі і дзяцей паміж сабой. Паколькі важнай задачай у фарміраванні выразнасці беларускага маўлення выступае адпрацоўка навыкаў і ўменняў слухаць і разумець беларускае маўленне, заўважаць тыя асаблівасці, што надаюць яму выразнасць і вобразнасць, асноўным сродкам першапачатковага азнаямлення дзяцей з багаццем беларускай мовы з'яўляюцца эстэтычна-вобразныя зносіны падчас азнаямлення з творамі слоўнага мастацтва. У працэсе гэтых зносін дзеці авалодваюць уменнем выразна і вобразна размаўляць па-беларуску.Эстэтычна-вобразныя зносіны паводле зместу вусна- паэтычных твораў уплываюць на культуру маўлення як прамоўцы, так і слухача. Наладжванне беларускамоўных эмацыянальна-вобразных зносін дашкольнікаў з выкарыстаннем фальклорных твораў у час іх назіранняў за з'явамі прыроды і навакольнага асяроддзя, у працэсе беларускіх народных гульняў, мастайка-маўленчай дзейнасці дае магчымасць стварыць жывую свабодную атмасферу, якая спрыяе не толькі развіццю мастацкага ўспрымання навакольнага свету, але і фарміраванню на яго аснове вобразнасці беларускага маўлення.
Асаблівасці зместу і методыкі тэхналогіі
Далучэнне дашкольнікаў да жывога слова фальклору, фарміраванне выразнасці іх беларускага маўлення ва ўмовах блізкароднаснага руска- беларускага двухмоўя адбываецца ў працэсе іх эстэтычна-вобразных зносін у час мастацка-маўленчай дзейнасці. Кожны мастацкі твор, з якім зна?мяцца дашкольнікі, вызначасцца сва?й мастацкай мовай, сваімі выразна- выяўленчымі сродкамі. Змест тэхналогіі фарміравання выразнасці беларускага маўлення дзяцей ва ўмовах блізкароднаснага руска-беларускага двухмоўя прадугледжвае: усведамленне дашкольнікамі элементарных уяўленняў аб асаблівасцях жанраў фальклору, прызначэнні кожнага жанру і яго мастацкіх сродках; адметнасці выразна-выяўленчай сістэмы кожнага з жанраў фальклору; удасканаленне ўмення дзяцей вызначаць жанравыя прыкметы і асаблівасці фальклорных твораў; падвядзенне дзяцей дашкольнага ўзросту да правядзсння паралеляў паміж творамі рускага і беларускага фальклору, вызначэння іх агульных уласцівасцей і адметных нацыянальных асаблівасцей; авалодванне выхаванцамі пэўнымі ўяўленнямі аб асноўных спосабах дасягнення выразнасці і вобразнасці рэпрадуктыўнага маўлення ў сітуацыі блізкароднаснага двухмоўя;развіццё ўмення дакладна і слушна выкарыстоўваць розныя сродкі мастацкай выразнасці пры пераказе твораў беларускага фальклору, у час гульняў-драматызацый на аснове казачнай творчасці, народных гульняў- драматызацый; спрыянне развіццю ўмення адэкватнага выкарыстання сродкаў маўленчай выразнасці ў розных формах эстэтычна-вобразных зносін.
Тэхналагічная схема сістэмы мастацка-маўленчай работы ва ўстанове дашкольнай адукацыі ўключае: мастацтвазнаўчы, функцыянальны і нацыянальна-культурны напрамкі. Мастацвазнаўчы напрамак уключае ўспрыманне мастацкага твора, засваенне дзецьмі элементарных уяўленняў аб жанрах фальклору, іх прызначэнні і мастацкіх сродках выразнасці. Засваенне вобразных слоў і выразаў. Функцыянальны напрамак скіраваны на паглыбленне уяўленняў дзяцей аб мастацкіх сродках розных фальклорных жанраў і фарміраванне ў выхаванцаў пэўных уяўленняў аб асноўных спосабах дасягнення выразнасці рэпрадуктыўнага маўлення, наладжванне эмацыянальна-вобразных зносін па творах беларускага фальклору. Нацыянальна-культурны напрамак уключае пытанні фарміравання нацыянальнай самасвядомасці, засваенне дзецьмі адметных асаблівасцей вусна- паэтычнай творчасці рускага і беларускага народаў (параўнанне мастацкіх выразна-выяўленчых сродкаў у творах фальклору рускага і беларускага народаў).
Методыка тэхналогіі фарміравання выразнасці маўлення дашкольнікаў ва ўмовах блізкароднаснага білінгвізму ўключае методыку азнаямлення дашкольнікаў з творамі беларускага і рускага фальклору і ўласна методыку развіцця вобразнага беларускага маўлення старэйшых дашкольнікаў ва ўмовах блізкароднаснага білінгвізму. Фарміраванне выразнасці беларускага маўлення ва ўмовах блізкароднаснага білінгвізму адбываецца паэтапна. Навучанне на кожным наступным этапе ажыццяўляецца на фоне далейшага развіцця і ўдасканал?ння мастацка-маўленчых навыкаў дзяцей, набытых на папярэдніх этапах. Першы этап навучання ўключае эстэтычна-вобразныя зносіны на аснове твораў беларускага фальклору. Асноўная ўвага ў працэсе іх правядзення звяртаецца на авалодванне старэйшымі дашкольнікамі пэўным мінімумам уяўленняў аб розных жанрах фальклору, сродках іх мастацкай выразнасці. Пры правядзенні эстэтычна-вобразных зносін деці спачатку зна?мяцца з пэўным фальклорным творам, а потым выконваюць гульнявыя творчыя практыкаванні і заданні па яго змесце. Іх увага накіроўваецца на ўспрыманне выразна-выяўленчых сродкаў розных фальклорных жанраў і засваенне элементарных ведаў аб іх асаблівасцях, што спрыяе найбольш глыбокаму літаратурна-пазнавальнаму развіццю старэйшых дашкольнікаў. Галоўнае тут – даць магчымасць дзіцяці адчуць прыгажосць мастацкага слова і вобраза, які ствараецца пад яго ўплывам. Увага дашкольнікаў звяртаецца як на змест і асаблівасці розных фальклорных жанраў, так і на асэнсаванае засваенне дашкольнікамі ведаў аб мастацтве слова наогул. Каб дзеці маглі лепей усвядоміць выразна-выяўленчыя сродкі фальклорных твораў, іх увазе прапаноўваюцца тыя жанры, у якіх гэтыя сродкі сустракаюцца часцей за астатнія. Так, зна?мства з мастацкім гукапісам адбываецца з дапамогай такіх жанраў, як песенькі, забаўлянкі, лічылкі. Са стылістычнымі сродкамі выразнасці дзеці зна?мяцца ў час работы з прыказкамі, загадкамі, жартоўнымі, лірычнымі песнямі, гульнямі, казкамі, апавяданнямі, паданнямі. Зразумела, што сцэнарыі актывізуючых зносін на першым этане навучання, якія зна?мяць дзяцей з рознымі жанрамі, маюць сваю спецыфіку, але асноўныя іх часткі не змяняюцца: 1)расказванне твора; 2)"Сакрэты Чараўніцы мовы" (зна?мства з лексічнымі выразнымі сродкамі); 3)пагуляем - адгадаем (зна?мства з кампазіцыйнымі выразнымі сродкамі); 4)тэатральная хвілінка (зна?мства з інтанацыйнымі выразнымі сродкамі).
Калі творы беларускага фальклору, якія падбіраюцца для азнаямлення дашкольнікаў з вусна-паэтычнай творчасцю, маюць блізкароднасныя паралелі ў рускім фальклоры, то азнаямленне з імі ідзе ў іншым напрамку: 1) расказванне твора; 2) параўнанне двух фальклорных твораў наміж сабой, вызначэнне іх асаблівасцей і ўласцівасцей; 3) творчыя гульнявыя заданні па змесце твора. Авалодванне вусным маўленнем прадугледжвае знаемства дзяцей са стылістычнымі сродкамі выразнасці. Каб дашколыіікі маглі іх хутчэй заўважыць у мастацкім творы, ім прапаноўваюцца заданні. якія ўваходзяць у частку сцэнарыя "Сакрэты Чараўніцы мовы". Гэта гульнявыя практыкаванні:
- назаві словы, якія робяць мастацкі твор прыгожым;
- назаві словы. якія сустракаюцца толькі ў казцы;
- знайдзі ў казцы прыказкі, трапныя выразы, прыгожыя параўнанні;
- падбяры прыгожыя словы да той ці іншай рэчы, з'явы, казачнага вобразу;
- знайдзі, якога прыгожага слова не хапае;
- знайдзі словы, якія надаюць твору пяшчотнасць, замілаванасць;
- знайдзі прыгожае параўнанне;
- знайлзі незвычайнае параўнанне.
Значная ўвага надаецца практыкаванням па ўспрыманні і ўсведамленні сэнсавага складу слова. Пры іх правядзенні абавязкова ўлічваецца, штовырашэнне гэтай задачы залежыць ад жыцц?вага вопыту дзіцяці, ад запасу ягоўяўленняў, ад вобразнай памяці і эмацыянальнай ацэнкі. У працэсе работы змастацкім тэкстам дзецям даецца заданне знайсці ў творы словы, падобныя(супрацьлеглыя) па значэнні. Для гэтага праводзіцца гульня "Якія словы выпачулі". Калі ў творах сустракаюцца трапныя выразы, то ў дашколыіікаў нетолькі пытаюцца, як яны іх разумеюць, але і прапаноўваюць растлумачыць іхсэнс словамі, падобнымі па значэнні {гульня "Як сказаць інакш"). Некаторыязаданні накіроўваюцца на тое, каб расказаць пра казачную рэч, з'яву, персанажсловамі, падобнымі па значэнні (гульня "Хто раскажа інакш"). Цікаўнасцьвызывае ў дзяцей практыкаванне, дзе неабходна падабраць і ўставіць у тэкстслова, якое найбольш падыходзіць па сэнсе (варыянты слоў аднаго сінанімічнагараду прапаноўваюцца педагогам) - гульня "Падбяры найбольш прыдатнаеслова". Такая работа праводзіцца як с празаічным, так і з вершаваным(паэтычным) тэкстам, дзе рыфма падказвае дзецям найбольш прыдатнае словаз пэўнага сінанімічнага раду, падкрэслівае значнасць яго выбару для прыгожайгукавой афарбоўкі верша. Кампазіцыйныя сродкі выразнасці казачнай творчасці дзеці спасцігаюць на прыкладзе кампазіцыйнай пабудовы казак пра жыв?л. Для гэтага ім даюцца такія заданні, як "Пачні казку", "Вызначы казачны канчатак", "Знайдзі ў казцы паўторы", "Колькі разоў паўтараецца ў казцы дзеянне?", "Колькі разоў сустракаецца герой з рознымі казачнымі персанажамі?", "Ці ?сць у казцьг прыказкі, прьгмаўкі, песенькі, заклічкі?". Гэтыя заданні ўключаюцца ў частку сцзнарыя "Пагуляем -адгадаем". Сюды ж уваходзяць гульнявыя практыкаванні па вызначэнні рыфмаванай пабудовы вершаванага твора. Дзеці практьткуюцца ў вызначэнні аднолькавых "хвосцікаў" (канчаткаў слоў), падбіраюць словы, падобньгя па гучанні, знаходзяць неабходную рыфму. У змест сцэнарыяў актывізуючых зносін на першым этапе навучання ўключаецца "Тэатральная хвілінка", якая садзейнічае засваенню выразнага вымаўлення гукаў і гукаперайманняў, адпрацоўцьг інтанацыйнай выразнасці маўлення. Маўленчым матэрыялам для гэтай работы служаць творы малых фальклорных жанраў, якія ў большай ступені насычаны мастацкімі сродкамі выразнасці. Значнасць такіх практыкаванняў заключаецца ў наступным:
- па-першае, невялікія па памерьг творы дазваляюць пры мінімуме часу сканцэнтраваць максімум увагі на пэўньгх выразных сродках маўлення;
- па-другое, выкарыстанне гэтых твораў пашырае лексіку выхаванцаў, актывізуе слоўнікавы запас, зна?міць з лексічнымі выразнымі сродкамі, дапамагае авалодаць граматычным ладам беларускай мовы, яе інтанацыйнымі адценнямі;
- па-трэцяе, зна?мства з прыказкамі і прымаўкамі, трапнымі выразамі набліжае дзіця да духоўных вытокаў беларускага маўлення, яго вобразнасці;
- па-чацв?ртае, болыпасць твораў маюць вершаваную форму, таму што менавіта вершаваны матэрыял успрымаецца дзецьмі з вялікім задавальненнем і дазваляе з найбольшай карысцю звярнуць увагу дзіцяці на выразнасць маўлення. Тэатральная хвілінка прызначаецца для развіцця ўсіх кампанентаў інтанацыйнай выразнасці маўлення выхаванцаў. Інтанацыйныя якасці голасу адпрацоўваюцца з дапамогай мастацкіх твораў, якія маюць розны тон гучання. Дзеці зна?мяцца з пяшчотным,замілаваным тонам калыханак, радасным — заклічак, загадак, забаўлянак,жартоўных песень. Пасля праслухоўвання педагог пытаецца: "Як гучыцьтвор?" Разам з тым што дзеці вызначаюць асноўны тон гучання кожнагаразглядаемага фальклорнага твора, іх зна?мяць з яго зменлівасцю (нават напрацягу выканання аднаго твора). Так як асноўны тон гучання падкрэслівае сілуі вышыню голасу, яго выразнасць, то пасля азнаямлення з пэўныміфальклорнымі жанрамі (калыханкі, забаўлянкі, заклічкі, песенькі) і завучванняіх на памяць, дашкольнікам раяць расказаць іх з той гучнасцю, якая адпавядае іхпрызначэнню. Тэмп маўлення ў дзяцей можна адпрацоўваць з дапамогай лічылак, скорагаворак, казак. Пры гэтым таксама пажадана падкрэсліваць, што мяняць тэмп у маўленні можна ў залежнасці ад зместу апавядання ці выказвання і яго прызначэння. У калыханках тэмп маўлення павольны, у скорагаворках і лічылках -хуткі, у казках, апавяданнях, паданнях тэмп маўлення мяняецца ад змены сітуацыі. Зна?мства выхаванцаў з тэмбрам маўлення адбываецца на матэрыялебеларускіх народных казак і апавяданняў. Пасля іх расказвання дзецямпрапаноўваюцца заданні: "Адгадай, хто гаворыць", "Хто жыве ў рукавічцы","Які казачны герой да цябе звярнуўся?", "Казачныя загадкі". Даюцца заданні па змяненні тэмбру маўлення і ў час выканання іншых фальклорных жанраў. 3 гэтай мэтай праводзіцца практыкаванне "Раскажы твор ад імя...".
Спачатку з кожным жанрам фальклору дашкольнікаў зна?мяць паасобку. Так, з дапамогай народных песень дзеці спасцігаюць багатую гукавую афарбоўку твора, прыгожыя гукаперайманні. Зна?мства выхаванцаў з загадкамі ўключае заданні па вызначэнні іх стылістычных сродкаў выразнасці. Гэта дасягаецца з дапамогай наступных пытанняў:
- Якія прыкметы (якасці, уласцівасці, дзеянні) рэчы ці з'явы падказваюць нам адгадку?
- Якімі прыгожымі словамі апісваецца прадмет у загадцы?
- Як бы вы апісалі яе?
- Ці ?сць параўнанне ў загадцы?
- Назавіце параўноўваемыя рэчы. 3 чым бы вы параўналі рэч, пра якую гаворыцца ў загадцы? Чаму?
Пры азнаямленні з забаўлянкамі дзеці вызначаюць асноўны тон іх гучання, памяншальна-ласкальныя суфіксы, эпітэты. 3 гэтай мэтай ім прапаноўваюць скласці ланцужок прыгожых слоў, слоўнае маляванне пэўнага персанажа. Даюцца заданні і на ўсведамленне дзецьмі гукарытмічнай пабудовы забаўлянкі: "Даскажы слова, каб гучала прыгожа", "Памяняй слова, каб гучала прыгожа". У працэсе работы з жартоўнымі песнямі дашкольнікі вызначаюць асноўны тон іх гучання, выконваюць заданні па вызначэнні іх стылістычных сродкаў выразнасці ("Знайдзіце перабольшванні ці памяншэнні ў змесце твора").
Зна?мства з прыказкамі суправаджаецца вызначэннем прыгожых параўнанняў - "Знайдзі прыгожае параўнанне", эпітэтаў - "Ланцужок прыгожых слоў", сінонімаў - "Знайдзі падобныя словы, якімі расказваецца пра рэч ці з'яву", антонімаў -"Знайдзі словы наадварот". На матэрыялепрыказак увагу дзяцей звяртаюць і на сінтаксічныя сродкі мастацкавыразнасці. Для гэтага выхаванцам прапаноўваецца памяняць месцамі словыў прыказках, сказаць прыказку з пытальнай, клічнай, апавядальнайінтанацыяй.
Найбольш наглядна адбываецца вызначэнне асаблівасцей розных жанраў фальклору, іх сродкаў мастацкай выразнасці пры правядзенні актывізуючых зносін другога тыпу, дзе робяцца супастаўленні, параўнанні двух блізкароднасных твораў, іх сюжэтаў і вобразаў. Часцей гэтыя паралелі вызначаюцца ў працэсе азнаямлення з такімі фальклорнымі жанрамі, як казка і прыказка. У працэсе зна?мства дзеці назіраюць за нацыянальнымі жанравымі асаблівасцямі аднаго і другога фальклорнага тэксту. Вызначаюцца тэмы, сюжэт фальклорных твораў, падкрэсліваюцца іх сродкі мастацкай выразнасці.
Зна?мства дзяцей з рускімі варыянтамі казак пра жыв?л адбываецца значна раней, чым з іх беларускімі паралелямі. Вызначальным прынцыпам пазнавальных эстэтычна-вобразных гутарак выступае правядзенне паралеляў сюжэтаў і вобразаў, іх мастацкага апісання ў блізкароднасных творах двух братніх народаў. Увага звяртаецца на рысы іх падабенства і адрознення. Пры наяўнасці песенак, заклічак дзеці ўзнаўляюць іх, падкрэсліваюць, як расказваецца ў кожнай з іх пра пэўныя рэчы і дзеянні. Параўноўваюцца прыгожыя апісанні, мянушкі казачных персанажаў, іх рэчаў, месцы дзеяння. Дзеці лепей заўважаюць нацыянальны каларыт казачнага твора, яго мастацкія моўныя асаблівасці. Такая ж работа праводзіцца па вызначэнні падабенства паміж прыказкамі. Дзецям спачатку расказваецца на рускай мове пэўная сітуацыя, якая заканчваецца адпаведнай прыказкай. Пасля ў дашкольнікаў пытаюцца, пра што гаворыцца ў прыказцы, як пра гэта расказваецца (вызначаюцца сродкі мастацкай выразнасці). Потым педагог прапаноўвае ўзор беларускай прыказкі, падобнай па сваім сюжэце да рускай прыказкі, і дзеці вызначаюць, як расказваецца ў ?й пра адпаведную рэч ці з'яву. Гэтая работа спрыяе ўзбагачэнню вобразнага маўлення дзяцей як на беларускай, так і на рускай мове, зна?міць з вобразнай мовай беларускіх народных прыказак Пасля таго як выхаванцы пазна?мяцца з усімі фальклорнымі жанрамі, на адных занятках выконваецца работа па вызначэнні аднолькавых сродкаў мастацкай выразнасці ў розных жанрах фальклору. Пры ўспрыманні жанраў дзеці адчуваюць пэўную розніцу паміж імі. Другі этап навучання пачынаецца пасля таго, як дзеці атрымаюць першыя элементарныя веды аб асаблівасцях розных фальклорных жанраў і іх сродках мастацкай выразнасці. Асноўнай работай на другім этапе з'яўляецца паглыбленне ведаў дзяцей аб сродках мастацкай выразнасці розных фальклорных жанраў і фарміраванне ў іх пэўных уяўленняў аб асноў ных сродках і спосабах дасягнення выразнасці маўлення. У працэсе навучання не толькі замацоўваюцца і ўдасканальваюцца веды старэйшых дашкольнікаў аб пэўных сродках выразнасці, але і развіваецца іх уменне дакладна і слушна выкарыстоўваць гэтыя сродкі ў працэсе ўласнага выразнага рэпрадуктыўнага маўлення.
Пры вызначэнні методыкі работы на другім этапе навучання мы зыходзім з агульнага метадычнага прынцыпу развіцця выразнасці маўлення, які накіраваны на развіцц? ў дзяцей здольнасці да адчування эмацыянальных адценняў маўлення. Таму пры?мы навучання на другім этапе падабраны з такім разлікам, каб забяспечыць перш засваенне дзецьмі навыкаў выразнага маўлення, а ў далейшым і функцыянальных стыляў мовы. Сцэнарыі актывізуючых зносін на другім этапе навучання ўключаюць гульнявыя практыкаванні і камунікатыўныя гульнявыя сітуацыі па авалодванні дзецьмі "сакрэтамі мастацкага маўлення" і будуюцца як цікавае падарожжа ў краіну Чараўніцы мовы на матывах вуснай народнай творчасці. Пры гэтым дзеці зна?мяцца са сродкамі мастацкай выразнасці як аднаго, так і розных мастацкіх жанраў. Важным прынцыпам работы на гэтым этапе мы лічым фарміраванне ўдзяцей старэйшага дашкольнага ўзросту асэнсаванага падыходу да выбарусродкаў мастацкай выразнасці. У адпаведнасці з мэтамі структурная пабудова сцэнарыяў на другім этапе навучання вызначаецца сваімі асаблівасцямі» Першая палова сцэнарыя ўключае такія часткі: "Сакрэты Чараўніцы мовы", "Маленькі тэатр", "Сустрэча з казкай*, "Пагуляем -адгадаем".
Спынімся на характарыстыцы частак, якія ўваходзяць у сцэнарыі актывізуючых зносін гэтага накірунку, больш падрабязна. Так, у частцы "Сакрэты Чараўніцы мовы " дзеці далей працягваюць зна?міцца са сродкамі мастацкай выразнасці загадак. 3 гэтай мэтай яны выконваюць такія гульнявыя нрактыкаванні, як "Намалюй словамі адгадку", "Ланцужок прыгожых слоў", "Ланцужок падобных слоў", "Скажы інакш", "Знайдзі прыгожае параўнанне". Найбольшую цікавасць прадстаўляе для дзяцей частка "Маленькі тэатр". Тут выхаванцы спасцігаюць сродкі мастацкай выразнасці песенак, забаўлянак, адпрацоўваюць інтанацыйную выразнасць маўлення. Асноўны змест наступнай часткі "Сустрэча з казкай" складае азнаямленне дзяцей з казкай, дзе асноўнымі персанажамі з'яўляюцца тыя звяры, пра якіх дзеці разгадвалі загадкі, спявалі песенькі, расказвалі забаўлянкі, лічылкі. Пасля расказвання казкі дзецям прапаноўваюцца заданні на вызначэнне сродкаў мастацкай выразнасці: "Назаві паўторы ў казцы, "Пачні, працягвай, закончы...", "Раскажы казку ад імя...", "Закончы прыгожае словазлучэнне".
Апошняя частка сцэнарыя "Пагуляем - адгадаем" у асноўным уключае такія практыкаванні, як "Падбяры прыказку", "Пазнай па інтанацыі", "Працягвай казку", "Складзі прыказку з тых частак, што згубіліся". Другая палова сцэнарыяў на гэтым этапе навучання вызначаецца іншай структурнай будовай: "Расказванне казкі", "Сакрэты казкі", "Разгляд ілюстрацый да казкі", "Гульні-дыялогі", "Тлумачэнне зместу прыказкі па зместу казкі" ці розныя віды яе пераказу. Асноўнае месца тут займаюць гульні-дыялогі. Дзеці спачатку зна?мяцца з казкай, а потым у змест актывізуючых зносін ўключаецца работа па разыгрыванні пэўных маўленчых сітуацый па матывах беларускай казачнай творчасці, гульні-дыялогі. Зыходзячы з камунікатыўнай функцыі мовы, дыялагічнае маўленне лічыцца асноўным і першасным. 3 гэтай формы маўлення неабходна пачынаць вучыць дзяцей беларускай мове. Такі падыход дыктуецца сфарміраванасцю дыялагічных уменняў і навыкаў у дзяцей на роднай мове. Пэўную значнасць для нас набывае і той факт, што для дыялагічнага працэсу камунікацый характэрна хуткае чаргаванне рэплік, кампазіцыйная прастата, выкарыстанне разнастайных маўленчых штампаў, зваротаў, воклічаў для надання маўленню эмацыянальнасці і экспрэсіўнасці, наяўнасць адпаведнай інтанацыі, мімікі, жэстаў.
Дыялог, як ніякі іншы від дзейнасці, вельмі блізкі да натуральных зносін. Не завучванне рэплік на памяць, а толькі разуменне іх зместу і запамінанне пэўнай паслядоўнасці патрабавалася нам ад дашкольнікаў. (На памяць дзеці запамінаюць толькі вершаваныя дыялогі.) Вельмі важна, каб у навучанні дыялагічнаму маўленню была пэўная паслядоўнасць, якая складаецца з наступнага чаргавання работы: слуханне і разуменне дыялагічнага ўзору, узнаўленне дыялогу па памяці шляхам імітацыі, мадыфікацыі ўнутры сітуацыі, свабоднае дыялагічнае маўленне на беларускай мове. У нашым выпадку дыялогі складаюцца на аснове праслуханых казак здапамогай ілюстрацый да іх, якія тут выконваюць асноўную ролю. Спачатку дзеці разглядаюць разам з педагогам ілюстрацыю да пэўнай казкі, а потым "ажыўляюць", пераўвасобіўшыся ў яе персанажаў. Безумоўна, зацікавіўшыся зместам выказвання, на пачатковым этапе выхаванцы імкнуцца выразіць думку з выкарыстаннем рускіх моўных сродкаў. Станоўчае ўздзеянне аказвае ўвядзенне ў гульню-дыялог любімага казачнага героя. Ён мае магчымасць у любы час уключыцца ў дыялог і выправіць памылку дзяцей. Гэты персанаж разумее толькі беларускую мову і ўступае ў зносіны з дзецьмі толькі на ?й. Для адпрацоўкі навыкаў звязнага рэпрадуктыўнага маўлення дашкольнікам прапаноўваецца прыгожа пераказаць тпвор. Часта гэтае заданне прадугледжвае варыянты: пераказ у скарочанай форме, нераказ часткі твора, пераказ таго, што больш спа-дабалася ці больш уразіла, пераказ ад імя аднаго з казачных герояў, пераказ па ўяўляемых ілюстрацыях. Падчас пераказаў звяртаецца ўвага на выкарыстанне дзецьмі ва ўласным маўленні трапных выразаў і вобразных слоў з мастацкага тэксту, складаных і простых. Названае заданне дапамагае дашкольнікам запомніць рэплікі герояў. Замацоўваючы іх у памяці, дзеці тым самым актывізуюць лексіку, што палягчае яе актыўнае засваенне. Разам з тым яны адпрацоўваюць правільнае вымаўленне і засваенне граматычных мадэляў беларускай мовы.
На трэцім этапе асноўная ўвага надаецца паглыбленню ведаў дзяцей аб тым, што кожная моўная з'ява ў фальклорным творы можа набываць паэтычны характар, што выразнае маўленне вызначаецца не толькі на ўзроўні лексічных значэнняў, але і на ўзроўні граматычных і словаўтваральных значэнняў на аснове іх гукавога выражэння.
Акрэсленыя задачы здзяйсняюцца ў тэатральна-гульнявой дзейнасці. У працэсе тэатральна-гульнявой дзейнасці дзецям даюцца заданні, якія пабуджаюць іх да самастойнага пошуку спосабаў выражэння сваіх адносін да падзей і з'яў, што апісаны ў фальклорных творах. Пры гэтым улічваецца, што яго выкананне набудзе натуральны характар, а маўленне стане выразным і вобразным толькі тады, калі дзіця ўявіць сябе ў адпаведнай сітуацыі. Асноўнай формай работы на развіцці выразнага маўлення ў працэсе тэатральна-гульнявой дзейнасці з'яўляецца гульня-драматызацыя, якая разам з гульнявой матывацыяй вызначаецца і сва?й камунікатыўнай накіраванасцю. Менавіта ў такой гульні з рэпрадуктыўным маўленнем (запазычанне моўных узораў літаратурнага тэксту) спалучаецца прадуктыўнае. Акрамя таго, у час яе правядзення з найболыпай дакладнасцю праяўляецца патэнцыял успрымання дзецьмі мастацкага твора, які потым пры ўзнаўленні яны раскрываюць з дапамогай пры?маў літаратурнай тэхнікі і сродкаў мастацкай выразнасці. Пры гэтым мы ўлічвалі, што варыятыўнасць маўленчых паводзін дзяцей у гульні- драматызацыі залежыць і ад індывідуальных магчымасцей, тым больш што сацыяльныя ролі, якія выконваюць маленькія ўдзельнікі гульні, патрабуюць ад іх пэўнай выразнасці і вобразнасці маўлення. У якасці літаратурнага матэрыялу для гульні-драматызацыі бяруцца беларускія народныя казкі пра жыв?л, якія лічацца сапраўднымі жамчужынамі ўсходнеславянскага казачнага эпасу. Па-першае, яны вызначаюцца невялікім аб'?мам і тыповымі казачнымі формуламі, па-другое, іх мова вельмі простая і дакладная. Самыя звычайныя, напершы погляд, словы ў тэксце казак набываюць выразнасць, трапнасць іпрыгажосць. Па-трэцяе, гэтыя казкі маюць шматлікія паралелі ва ўсходнеславянскімфальклоры. Неабходна адзначыць, што падобныя сюжэты і вобразы вуснайнароднай творчасці рускага і беларускага народаў не прывялі да іх змешвання, а,наадварот, выявілі адметнасць і своеасаблівасць нацыянальнай мовы, яевыразнасць і вобразнасць. Улічваючы той факт, што з рускай народнай творчасцюў двухмоўным народным асяроддзі дзеці зна?мяцца значна раней, чым збеларускім фальклорам, у працэсе азнаямлення з апошнім увага выхаванцаўскіроўваецца на падабенства сюжэтаў і вобразаў двух роднасных казачных твораў. Гэта значна паглыбляе мастацкае ўспрыманне зместу казкі дзецьмі і станоўча адбіваецца на яе творчым узнаўленні ў працэсе гульні-драматызацыі. Дакладнае веданне дзецьмі сюжэта казак, што вызначаюцца сваімі блізкароднаснымі паралелямі, дазваляе звярнуць большую іх увагу на нацыянальныя асаблівасці беларускай мовы. Спачатку старэйшыя дашкольнікі ўспамінаюць рускія народныя казкі, вызначаюць іх тэму, сюжэт, сродкі мастацкай выразнасці, потым узнаўляюць іх у працэсе тэатральна-гульнявой дзейнасці. Праз тыдзень увазедзяцей прапаноўваецца беларуская народная казка, якая па сюжэту і мастацкіхвобразах сходная з рускай. Успрыманне фальклорнага твора з узнаўленнем яго ў гульні-драматызацыі спрыяе мастацкаму развіццю дзіцяці. Дыялектычнае ўзаемадзеянне разумення ўмоўнасці вобразу і адначасовае прызнанне яго як бы рэальным, сапраўдным з'яўляецца сапраўднай асновай для дынамічнага развіцця ўяўлення, фантазіі і на іх аснове развіцця звязнага вобразнага беларускага маўлення ў дзяцей дашкольнага ўзросту. Разам з тым зна?мыя сюжэты і вобразы спрыяюць больш дакладнаму ўзнаўленню дзецьмі тэк-сту на беларускай мове. Перад узнаўленнемзместу педагог звяртае ўвагу выхаванцаў на асаблівасці мовы персанажаў убеларускай народнай казцы.
"Режим дня и его значение для детей"
Режим дня имеет большое значение для здоровья и физического развития детей. Постоянное время для еды, сна, прогулок, игр и занятий - то, что И.П. Павлов называл внешним стереотипом, - обязательное условие правильного воспитания ребенка.
Что же такое режим дня?
Режим дня - это система распределения периодов сна и бодрствования, приемов пищи, гигиенических и оздоровительных процедур, занятий и самостоятельной деятельности детей.
Бодрое, жизнерадостное и в то же время, уравновешенное настроение ребенка в большой мере зависит от строгого выполнения режима. Нарушение же режима отрицательно сказывается на нервной системе детей: они становятся вялыми или, наоборот, возбужденными, начинают капризничать, теряют аппетит, плохо засыпают и спят беспокойно.
Режим дня - это четкий распорядок жизни в течение суток, предусматривающий чередование бодрствования и сна, а также рациональную организацию различных видов деятельности. Правильный, соответствующий возрастным возможностям ребенка режим укрепляет здоровье, обеспечивает работоспособность, успешное осуществление разнообразной деятельности.
Почему же необходимо четкое соблюдение режима дня, особенно в дошкольном возрасте? Воспитание здорового ребенка, всестороннее развитие его психических и физических качеств в соответствии с возрастными и индивидуальными особенностями неразрывно связано с разработкой рационального режима дня и гигиенической регламентацией различных сторон жизнедеятельности дошкольника. Деятельность является основным фактором развития растущего организма ребенка.
Рациональный режим предполагает соответствие его содержания, организации и построения определенным гигиеническим принципам.
Эти принципы обоснованы законами высшей нервной деятельности человека, анатомо-физиологическими особенностями и психологическими возможностями растущего организма.
Приучать детей выполнять режим дня необходимо с раннего возраста, когда легче всего вырабатывается привычка к организованности и порядку, к систематическому труду и правильному отдыху с максимальным проведением его на свежем воздухе. Делать это необходимо постепенно, последовательно и ежедневно. У детей еще относительно слабы процессы внутреннего торможения и мала подвижность нервных процессов.
Физиологические особенности дошкольника определяют один из гигиенических принципов построения правильного режима дня - строгое его соблюдение, недопустимость частых изменений, а также постепенность перехода к новому режиму обучения и воспитания.
Содержание режима и суммарная продолжительность всех режимных моментов (суточный бюджет времени) определяются вторым гигиеническим принципом: все виды деятельности и отдыха должны учитывать возрастные особенности организма. Характер и длительность различных видов деятельности должны соответствовать функциональным возможностям детского организма. Отдых должен обеспечивать полное восстановление всех физиологических систем организма.
У ребенка, приученного к строгому распорядку, потребность в еде, сне, отдыхе наступает через определенные промежутки времени и сопровождается ритмическими изменениями в деятельности всех внутренних органов. Организм как бы заблаговременно настраивается на предстоящую деятельность, поэтому она осуществляется достаточно эффективно, без лишней траты нервной энергии и не вызывает выраженного утомления.
Немаловажным для дошкольника является режим дня в дошкольном образовательном учреждении. Режим дня в детском саду - это рациональная продолжительность и разумное чередование различных видов деятельности и отдыха детей в течение 12-часового пребывания в детском саду. Основным принципом построения режима в дошкольном учреждении является его соответствие возрастным психофизиологическим особенностям детей.
При осуществлении режимных моментов необходимо учитывать также индивидуальные особенности ребенка (длительность сна, вкусовые предпочтения, характер, темп деятельности и т. д.). Чем ближе к индивидуальным особенностям ребенка режим дошкольного учреждения, тем комфортнее он себя чувствует, тем лучше его настроение и выше активность.
Основными компонентами режима в детском саду являются: сон, пребывание на открытом воздухе (прогулка), непосредственно образовательная деятельность, игровая деятельность и отдых по собственному выбору (свободное время), прием пищи, личная гигиена. Содержание и длительность каждого из компонентов, а также роль их в определенные возрастные периоды закономерно изменяются, приобретая новые характерные черты и особенности.
Режим дня считается правильным, если обеспечивает достаточное время для выполнения всех необходимых элементов жизнедеятельности и высокую работоспособность на протяжении всего периода бодрствования, предупреждает развитие утомления, повышает общую сопротивляемость организма.
Современные формы и методы работы с семьей
Взаимодействие педагогов с родителями предполагает взаимопомощь, взаимоуважение и взаимодоверие, знание и учет педагогом условий семейного воспитания, а родителями – условий воспитания в детском саду. Также оно подразумевает обоюдное желание родителей и педагогов поддерживать контакты друг с другом.
Цель взаимодействия – установление партнерских отношений участников педагогического процесса, приобщение родителей к жизни детского сада.
Новые подходы к взаимодействию педагогов и родителей: переход от сотрудничества по обмену информацией и пропаганды педагогических знаний к сотрудничеству как межличностному общению педагога с родителями диалогической направленности. Ключевым понятием здесь является диалог, под которым подразумевается личностно равноправное общение, совместное приобретение опыта.
Важной составляющей диалогических отношений является конгруэнтность – способность общающихся искренне выражать испытываемые ими чувства. При этом реализуется принцип позитивного безусловного принятия другого человека.
Взаимодействие предполагает также безоценочный стиль отношений. Недопустимость анализа личности родителя по степени его педагогической «грамотности-неграмотности», «активности-пассивности», «готовности-неготовности» к сотрудничеству.
Конфиденциальность (секретность, доверительность) предполагает:
готовность педагога терпимо относиться к тому, что члены семьи воспитанников по разным причинам могут скрыть от него существенную информацию;
предотвращение от приватных связей с членами семьи.
К новым подходам к взаимодействию относится также учет личного опыта родителей.
Актуальной сегодня является ориентация в содержании общения на проблемы, влияющие на развитие детей, учет запросов и пожеланий родителей в знаниях. Что в хорошем смысле слова означает, что педагог «идет на поводу» у родителей.
Так же это доверительность отношений между педагогами и родителями, личная заинтересованность, эмансипация последних, которая предполагает освобождение от старых взглядов, появление рефлексивного отношения к своей деятельности. Реализация этого принципа подразумевает отказ от критики собеседника, умение заинтересовать его, нацелить на анализ собственной воспитательной деятельности.
Важным в настоящее время является реализация принципа открытости детского сада для родителей. Этот принцип предполагает, что родители могут иметь возможность свободно, по своему усмотрению, в удобное для них время знакомиться с деятельностью ребенка в детском саду, стилем общения воспитателя с дошкольниками, включаясь в жизнь группы.
Вовлечение родителей в педагогический процесс учреждения называется «открытость детского сада внутрь». Сотрудничество УДО с социальными институтами, его открытость влияниям микросоциума, т. е. «открытость детского сада наружу», также является сегодня одним из направлений деятельности дошкольного учреждения.
К новым принципам взаимодействия относится вариативность содержания, форм и методов образования родителей. Современный родитель нуждается в изучении как новых тем, так и старых в новом звучании.
Сегодня и всегда содержание взаимодействия педагогов и родителей определяется целями и задачами воспитания подрастающего поколения, стоящими перед обществом, приоритетностью общественного или семейного воспитания.
Наряду с сообщением знаний важно формировать родителей как педагогов. Поскольку взаимодействие на современном этапе не ограничивается педагогическим просвещением, мы уточняем и расширяем понятие «взаимодействие» такой характеристикой, как способность родителей к рефлексии.
Задача формирования у родителей одного из компонентов педагогической рефлексии – умения самокритично оценить себя как воспитателя, свою воспитательную деятельность, встать на место воспитуемого, посмотреть на ситуацию его глазами. Это особенно актуально для молодых отца и матери, поскольку у них только начинает складывать родительская позиция. От сформированности этого умения зависит характер взаимоотношений родителей и ребенка, успех их дальнейшей воспитательной деятельности.
Сформированные у родителей стремление понять ребенка, умение творчески применять полученные педагогические знания будут способствовать появлению взаимопонимания между ними, эмоционально-положительного, осознанного, нравственно-мотивированного отношения ребенка к требованиям взрослого.
К новым подходам взаимодействия дошкольного образовательного учреждения и семьи относится формирование родительской компетентности, которая предполагает интегрирование разных аспектов личного родительского опыта:
когнитивного;
эмоционального;
сенсорного;
коммуникативного;
рефлексивного и др.
Компетентность включает в себя не только когнитивный компонент, но и эмоциональный, и поведенческий, то есть умение применять полученные знания на практике, сформированность педагогической рефлексии. Качество родительской компетентности будет обнаруживаться в способности взрослого находить в любой ситуации общения точный и искренний совместный язык контакта с ребенком, включающий многообразие вербального и невербального поведения субъектов общения, что позволит взрослому оставаться во взаимосвязи с ребенком. Когда выбор реагирования на поведение дошкольника осознан родителями, он становится свободным от привычных стереотипных реакций и «автоматизмов» поведения.
И, конечно же, содержанием взаимодействия являются все вопросы воспитания и развития ребенка дошкольного возраста.
Таким образом, в настоящее время существуют разные подходы к взаимодействию педагогов ДОУ и родителей, многие из которых, не являясь по сути новыми, приобретают сегодня новое звучание и актуальность.
Формы взаимодействия ДОУ с родителями
Взаимодействие педагогов ДОУ с родителями реализуется посредством разных форм. Выделяют традиционные и нетрадиционные формы. Традиционные формы существуют не одно десятилетие и делятся на следующие группы:
коллективные – родительские собрания (проводятся как групповые 3–4 раза в год, так и общие со всеми родителями воспитанников в начале и в конце года), групповые консультации, конференции;
индивидуальные – индивидуальные консультации, беседы;
наглядные – папки-передвижки, стенды, ширмы, выставки, фото, дни открытых дверей.
Классификация нетрадиционных форм. К ним относятся четыре группы:
информационно-аналитические;
досуговые;
познавательные;
наглядно-информационные формы.
Информационно-аналитические формы направлены на выявление интересов, запросов родителей, установление эмоционального контакта между педагогами, родителями и детьми. Из анкет педагоги узнают особенности дошкольников, что ребенок любит, не любит, его предпочтения, как называть ребенка. Сюда относятся также опрос, тесты, анкетирование, «Почтовый ящик», информационные корзины, куда родители могут помещать волнующие их вопросы.
Досуговые формы – это совместные досуги, праздники, выставки. Они призваны устанавливать теплые неформальные, доверительные отношения, эмоциональный контакт между педагогами и родителями, между родителями и детьми. Досуги позволяют создать эмоциональный комфорт в группе. Родители становятся более открытыми для общения.
К досуговым формам относятся различные праздники, например, «Встреча Нового года», «Масленица», «Праздник мам», «Праздник урожая», «Спортивный праздник с родителями», «Дог-шоу», организация «Семейных театров» с участием членов семьи и др.
На этих мероприятиях родители являются участниками, а не гостями дошкольного учреждения. Они играют, поют песни, читают стихи, приносят свои коллекции, предметы быта, награды и др.
Также проводятся игры «Устами младенца», «Ярмарка», конкурсы «Украсим елку», «Сладкий час», дефиле для детей из бросового материала и др. Родители вместе с детьми выполняют творческие задания «Юный мастер», «Хорошая хозяйка».
Положительным является организация совместной деятельности родителей и дошкольников, например, «Любимые кулинарные рецепты моей семьи», «Театральные фестивали», «Творческие мастерские», выставки «Радость созидания» и др.
Суть познавательных форм – ознакомление родителей с возрастными и психологическими особенностями детей дошкольного возраста, формирование у них практических навыков воспитания. Основная роль принадлежит собраниям в нетрадиционной форме, групповым консультациям. Педагоги творчески подходят к их организации и проведению, опираясь часто на популярные телепередачи. Сюда относятся «КВН», «Педагогическое поле чудес», «Театральная пятница», «Педагогический случай», «Что, где когда?», «Круглый стол», «Ток-шоу», «Телефон доверия», «Викторины», и др. Для формирования у родителей навыков и умений воспитания ребенка также проводятся тренинги, практикумы, дискуссии.
О нетрадиционном проведении родительских собраний мы говорим в том случае, если педагог относится к родителям как к партнерам по общению, учитывает их опыт воспитания, потребности в знаниях, использует методы активизации.
Наглядно-информационные формы условно разделены на две подгруппы:
информационно-ознакомительная;
информационно-просветительская.
Наглядно-информационные формы в нетрадиционном звучании позволяют правильно оценить деятельность педагогов, пересмотреть методы и приемы семейного воспитания.
Задача информационно-ознакомительной формы – ознакомление родителей с дошкольным учреждением, особенностями его работы, педагогами, преодоление поверхностных мнений о деятельности ДОУ. Например, это Дни открытых дверей. Примечательно, что сегодня для тех родителей, которые не смогли посетить детский сад, можно предложить записи на диске; просмотр видеороликов, выставки детских работ. Сюда же относятся совместные выставки детских рисунков и фотографий на тему «Моя семья на отдыхе», «Поделки из природного материала», изготовленные руками взрослых и детей. Совместно с родителями оформляются коллажи при помощи современных технологий. Практикуется переписка с родителями при помощи электронной почты, обмен фотографиями. Активно используются возможности фото шопа, фотографии демонстрируются на электронных носителях. К изготовлению слайд-шоу активно подключаются родители.
Задачи информационно-просветительской формы близки к задачам познавательных форм и направлены на обогащение знаний родителей об особенностях развития и воспитания детей дошкольного возраста. К ним относятся: выпуск газеты для родителей, компьютерная презентация текста, рисунков, диаграмм, библиотеки для родителей по основным проблемам семейной педагогики.
Стенды, выполненные с применением современных технологий, также можно отнести в данную группу. Специфика этих форм заключается в том, что общение педагога с родителями здесь не прямое, а опосредованное.
Одной из форм, проверенных временем, является подключение родителей к жизни УДО, организация их совместной деятельности с детьми. Так, родители разных профессий (швея, водитель, врач, библиотекарь, художник и т. д.) приходят в гости к дошкольникам. Проводят с ними беседы. Например, папа пожарный, или папа милиционер, мама врач знакомит воспитанников с особенностями своей профессии. Они принимают участие в разных занятиях с детьми, снимают мероприятия на камеру, предоставляют транспорт и др.
Также родители привлекаются к субботникам, участвуют в озеленении территории ДОУ, возят дошкольников на представления, экскурсии в выходные дни, совместно посещают музеи.
Предложенную классификацию можно дополнить формами, направленными на формирование родительской позиции:
рисование на тему: «Какая я мама?»;
формулировка своей концепции воспитания;
анализ собственных педагогических находок, неудач;
обмен опытом в кругу единомышленников;
создание книги о своем ребенке с его автопортретом на обложке.
В настоящее время активно используется метод проектов, когда родители подключаются к выполнению определенной части общего задания, например, по ознакомлению дошкольников с родным городом. Они собирают информацию об архитектуре, названиях улиц, площадей, делают зарисовки, фотографии и др. Затем представляют свои работы на общем мероприятии. Этот метод способствует сближению родителей, детей и педагогов.
Сейчас участники педагогического процесса активно используют мультимедиа, Интернет.
Применяемые методы активизации предполагают возникновение интереса к предлагаемому материалу, ассоциаций с собственным опытом, желания родителей активно участвовать в обсуждении. Методы активизации, или активные методы, уменьшают давление шаблонов и стереотипов.
В качестве примера методов активизации родителей в процессе взаимодействия можно назвать:
вопросы к родителям в связи с излагаемым материалом;
постановка дискуссионных вопросов;
предложение для обсуждения двух различных точек зрения;
приведение примеров;
использование видеоматериалов, аудиозаписи детских высказываний.
Благодаря применению активных методов родители оказываются в исследовательской позиции и вместе с тем могут чувствовать себя в отношениях с другими комфортнее и безопаснее, так как начинают получать друг от друга обратную связь и эмоциональную поддержку.
К методам формирования педагогической рефлексии, то есть осознанного отношения к воспитанию относятся:
анализ педагогических ситуаций;
анализ собственной воспитательной деятельности;
решение педагогических задач;
метод домашних заданий;
игровое моделирование поведения.
Эти методы формируют родительскую позицию, повышают активность родителей, актуализируют полученные ими знания. Их можно использовать в процессе общения педагога с родителями в условиях дошкольного образовательного учреждения на групповых родительских собраниях, в ходе индивидуальных бесед и консультаций. Для анализа подбираются типичные ситуации, вопросы направлены на анализ педагогического явления: условия, причины, последствия, мотивы, на оценку явления. Можно использовать в работе с родителями метод игрового поведения.
Например, можно дать задание проиграть ситуацию: «Успокойте плачущего ребенка», или «Найдите подход к ребенку, который не жалеет выполнить вашу просьбу» и др. В условной игровой обстановке родители получают возможность обогащать арсенал своих воспитательных методов общения с ребенком, обнаруживают стереотипы в своем поведении, что может способствовать освобождению от них. Когда родители вступают в общение лишь на вербальном уровне, они, стараясь подать себя в лучшем свете, тщательно контролируют свои высказывания, подавляя естественность, спонтанность своего поведения. Родитель, вовлекаемый в игровой тренинг, начинает буквально заново открывать для себя радость общения с ребенком: не только словесного, но и эмоционального. Многие в результате участия в игровых тренингах открывают для себя, что невозможно испытывать отчуждение, гнев и злость по отношению к ребенку и одновременно быть счастливым родителем. Из «зрителей» и «наблюдателей» родители становятся активными участниками встреч, погружаются в исследование собственного поведения, обогащая его новыми способами общения с ребенком и ощущая себя более компетентными в семейном воспитании.
Таким образом, взаимодействие педагогов и родителей в дошкольном образовательном учреждении осуществляется в разнообразных формах – как традиционных, так и нетрадиционных.
Методические рекомендации по организации и проведению прогулки в детском саду
Консультация «Организация и проведение туристических прогулок и походов»
«Методы воздействия воспитателя, стимулирующие детей к творчеству»
КОНСУЛЬТАЦИЯ ДЛЯ ВОСПИТАТЕЛЕЙ "ИСПОЛЬЗОВАНИЕ НЕТРАДИЦИОННЫХ ПРИЕМОВ ИЗОДЕЯТЕЛЬНОСТИ"
Организация летне-оздоровительной работы в дошкольных учреждениях
Консультация для воспитателей «Познавательно- исследовательская деятельность детей»
СОВЕТЫ ПЕДАГОГА - ПСИХОЛОГА
Три способа открыть ребёнку свою любовь:
Слово.
Называйте ребенка ласковыми именами, придумывайте домашние прозвища, рассказывайте сказки, пойте колыбельные, и пусть в вашем голосе звучит нежность, нежность и только нежность.
Прикосновение.
Иногда достаточно взять ребенка за руку, погладить по волосам, поцеловать, чтобы он перестал плакать и капризничать. А потому как можно больше ласкайте своего ребенка, не обращая внимания на советы “многоопытных” родителей. Психологи пришли к выводу, что физический контакт с матерью стимулирует физиологическое и эмоциональное развитие ребенка.
Взгляд.
Не разговаривайте с ребенком, стоя к нему спиной или вполоборота, не кричите ему из соседней комнаты. Подойдите, посмотрите ему в глаза и скажите то, что хотите.
Следующая | Предыдущая | Трекбэки (0)
